دستگاه های ارتودنسی فانکشنال وسایل ارتوپدی هستند که در کودکان در حال رشد، بر روی شکل، اندازه و موقعیت استخوان ها و بافت های نرم صورت بوسیله جابجا نمودن نیروهای طبیعی اثر می گذارند و مشکلات و ناهنجاری های فکی دندانی و صورتی را رفع می نمایند. ارتودنسی فانکشنال بر مبنای تئوری تحریک فانکشنال بافت ها بنا نهاده شده است.

شکل دستگاه ارتودنسی فانکشنال

در ارتودنسی از دستگاه های مختلف فانکشنال استفاده می گردد. برخی از این دستگاهها به دندان ها متصل می شوند و ثابت هستند و برخی این قابلیت را دارند که متحرک باشند و از دهان خارج گردند. دستگاه های فانکشنال متحرک خود می توانند بر روی دندان ها قرار بگیرند یا اینکه توسط عضلات و بافه های نرم دهان در موقعیت مناسب قرار گیرند. این دستگاه ها برای رفع ناهنجاری های مختلف و میزان همکاری بیمار، طرح های مهندسی گوناگونی دارند. چنانچه متخصص ارتودنسی کودک شما را کاندید مناسبی برای دریافت این درمان بیابد به ثبت روابط مناسب فکی بکمک قالبگیری و موم دندانپزشکی خواهد پرداخت. پس از این مرحله دستورالعمل دستگاه ارتودنسی فانکشنال به همراه قالب ها به لابراتوار تخصصی ارتودنسی ارسال می گردد و دستگاه منطبق بر نیازهای درمانی اختصاصی کودک شما ساخته می شود. گاهی در دستگاه های فانکشنال اجزایی از دستگاه های ارتودنسی ثابت، ارتودنسی متحرک و ابزارهای خارج دهانی نیز ممکن است تعبیه شوند.

سن مناسب برای ارتودنسی فانکشنال

درمان های ارتودنسی فانکشنال در کودکان در حال رشد بکار گرفته می شوند. زمان بندی دقیق انجام این درمان از رمز اساسی میزان موفقیت درمان است. بسته به نوع و شدت ناهنجاری سن مناسب درمان متفاوت است و در بازه ای تقریبی ۶ تا ۱۴ سالگی قرار می گیرد. برای کودکان معمولی انجمن ارتودنتیست های آمریکا توصیه می نماید تا در سن حدود ۷ سالگی مورد معاینه متخصص ارتودنسی قرار گیرند تا توصیه های لازم برای پیشگیری یا درمان در زمان مناسب داده شود. این درمان ها گاهی تا چند سال پس از بلوغ هم ادامه می یابند. اکثر درمان های ارتودنسی فانکشنال بین ۶ تا ۱۸ ماه زمان می برند و پس از آن ممکن است ارتودنتیست به تکمیل درمان بوسیله سایر روش های درمانی توصیه نماید.

مزایای نهفته در درمان های ارتودنسی فانکشنال

بطور کلی درمان ارتودنسی فانکشنال درمانی کم خطر با فواید متعددی است که در صورتی که متخصص ارتودنسی، این درمان را برای کودک شما در نظر بگیرد، از آن ها بهره خواهید گرفت. درمان های ارتودنسی فانکشنال در صورت تجویز مناسب و همکاری خوب کودک تان، علاوه بر افزایش تناسب و زیبایی صورت، جهت دهی مطلوب بردارهای نیروهای فکی و دندانی، به بهبود تکلم و فانکشن عضلات صورت و دهان نیز کمک می نماید. این درمان ها در بسیاری از موارد نیاز به جراحی جهت رفع ناهنجاری فکی صورتی کودک تان در آینده را مرتفع می سازند و یا اینکه حداقل شدت پروسه جراحی را کاهش می دهند. با در نظر گرفتن هزینه مختصر درمان ارتودنسی فانکشنال نسبت به جراحی فک و صورت و فراری که کودک شما از ریسک و عوارض جراحی تحت بیهوشی عمومی می نماید مزیت های این درمان آشکارتر می شود. علاوه بر این گاهی این درمان می تواند نیاز به کشیدن دندان های دائمی در سنین بالاتر برای انجام درمان ارتودنسی ثابت را کاهش دهد.

چالش های درمانی ارتودنسی فانکشنال

درمان های ارتودنسی فانکشنال بر مبنای نظریه تحریک فانکشنال Roux (1883) طرح ریزی شده اند. این نظریه مبتنی بر این عقیده است که تحریک فانکشنال سبب ساختن ، شکل دادن و حفظ بافت ها می گردد. در زندگی روزمره به کررات صحت این تئوری محک می خورد. عضلات و استخوان های تنومند مردانی که روزانه در امور سنگین فعالیت دارند حکایت از فانکشن افزایش یافته آن ها در اثر افزایش نیروها دارد. از طرفی اضمحلال عضلانی و اسکلتی استخوان های گچ گرفته در پاسخ به کاهش فانکشن، روی دیگر سکه است.

با این حال کاربرد این نظریه در ارتودنسی چالش های فراوانی داشته است. از همکاری ضعیف برخی کودکان در بکار گرفتن دستگاه های فانکشنال که چشم پوشی شود این درمان ها بایستی در زمان دقیقی بانجام برسند. درمان زود هنگام نه تنها اثربخش نیست بلکه ممکن است کودک شما را وارد دوره درمانی طولانی و خسته کننده ای کند که همکاری وی در جهت ادامه درمان در فاز حیاتی را به خطر افکند و از سوی دیگر درمان دیر هنگام نتایج ضعیف و پاسخ کم بدن را بدنبال خواهد داشت.

برخی ناهنجاری ها پاسخ مناسب تری نسبت به انواع دیگر به این درمان ها می دهند و پاسخ بیولوژیک افراد مختلف متفاوت است.

غلبه فاکتورهای محیطی بر عوامل وراثتی پاسخ مطلوب تری را برای درمان های فانکشنال ایجاد خواهد نمود طوریکه گاهی در صورت شدید بودن عوامل وراثتی متخصص ارتودنسی درمان فانکشنال را به امید اصلاح ناهنجاری توسط جراحی فک و صورت در سنین بالاتر تجویز نخواهد نمود.

مختصر اینکه هر چند ارتودنسی فانکشنال در بسیاری از موارد قادر به رفع ناهنجاری های فکی صورتی کودک شما می باشد و یا حداقل شدت مشکل فرزندتان را کاهش خواهد داد، با این حال در پاره ای از مواقع متخصص ارتودنسی ممکن است بسته به شرایط کودک شما و نوع ناهنجاری این درمان را، راه حل مناسبی نبیند.